16 Eylül 2016 Cuma

Kapitalizmin gerçek motivasyonu açgözlülük mü?

Ortaokuldayken hocalarımdan biri "Kapitalizm hamburgerdir, kot pantolondur" dediğinde çocuk aklımla buna gülmüştüm. Çünkü ben ve kuşağım, kot pantolona ve hamburgere doğmuştuk zaten. Bizim için tek geçerli yaşam biçimi buydu; Jurassic Park, Aslan Kral, Titanic ya da Parliament Gece Sineması'nda izlediğimiz Hollywood filmleri, herhangi bir kültürün temsili değil, eğlence amaçlı çekilmiş filmlerdi. Üstelik tüm dünya da izlemiyor muydu zaten?
Daha sonra farkındalıklar arttı, okuduk, yazdık, çizdik ve neyin ne olduğunu anladık. Bu sefer üniversite hocalarımdan biri, "Sinemacının derdi olmalı" demişti ve ben gülmekte temkinli davranmıştım. Çünkü daha sonra pişman olabilirdim.
İnsanoğlu, ortalama yaşam süresini uzatmada büyük yol kat etti. Penisilinin bulunması, diğer modern teşhis ve tedavi yöntemleri, 40'lı yaşların, bir gözü toprağa baktıran yaştan ziyade "yeni yirmiler" olarak anılmasını başardı. Genetik araştırmalar, spermlerin genetik olarak taranması ve olası hastalıklardan arındırılması gibi gelişmeler, belki ileride süper sağlıklı nesillerin dünyaya gelmesine sebep olacak. Dolayısıyla ömür uzayacak, nüfus yaşlanacak ve kaynaklar daha büyük tehdit altına girecek.
Bildiğiniz üzere dünyaca ünlü ilaç firması Bayer, tarım tekeli Monsanto'yu 66 milyar dolara satın aldı. GDO'lu tohum üretimi, çiftçileri bu tohumlara mecbur bırakışı ve yerli tohum üretimini yasaklamasıyla meşhur Monsanto, artık bir ilaç devinin elinde. Yani amaç bir yandan hasta edip diğer yandan ilaç paralarını cukkalamak mı?
Kanser artık grip kadar yaygın. Üç ay önce sağlıklı bir şekilde sarılıp kucaklaştığınız insan üç ay sonra hayatta olmayabiliyor. Peki Küba gibi sosyalist bir ülke, kısıtlı ar-ge imkanlarıyla kanser aşısını keşfederken, milyar dolarları parmağında oynatan kapitalist ülkeler neden geride kaldı? Mesele kısıtlı fon mu yoksa ilaç firmalarının membası kesilir diye mi korkuluyor? Yoksa halihazırda kesin bir tedavisi var da piyasaya mı sürülmüyor?
Bugün belli başlı hazır gıda, kozmetik, meşrubat ve temizlik ürünlerini üreten onlarca marka, sadece üç - dört kuruluşun elinde. Unilever, P&G, Coca-Cola, Pepsico, Nestle, Kellogg's bunlardan başlıcaları. Yani evde sabununuzu, şampuanınızı üretmek, kakaonuzu, kahvenizi yetiştirmek, diş macununuzu yapmak gibi bir imkanınız yoksa bu markalara mecbursunuz. Yapılan (çoğu saklanan ya da türlü çeşit yöntemlerle yayımı yasaklanan) araştırmalara göre ağır karsinojenler içeren bu ürünler cildimize temas ediyor, midemize giriyor, dokularımıza sirayet ediyor, denizlerimize yayılıyor (en son granüllü kozmetik ürünlerinin deniz canlılarını nasıl öldürdüğüne dair bir makale yayımlandı)... Peki, görünürdeki amacı daha da büyümek, sermayesini katlamak olan bu kuruluşların bir de görünmeyen niyetleri olabilir mi?
Şöyle anlatayım; bir işletme olsam ve müşterilerimin ekmeğine, deterjanına, sütüne küçük miktarlarda cıva katsam, onları yavaş yavaş öldürsem, yaklaşık 2-3 yıl içinde mahallemdeki bütün müşterilerimi öldürmüş olurum. Sonra ne olur? Civar mahallelerden müşteri bulamazsam -ki bu kötü şöhretle bulmam zaten imkansız, anca mecbur bırakmam gerekir- sermayem erir, iflas tehlikesiyle karşılaşırım. Yani uzun vadede kendime zarar vermiş olurum.
Peki bu kuruluşlar dünyanın dört bir yanındaki insanları hasta ederek, kaynakları hızla tüketerek ve çevreyi kirleterek ne elde ediyorlar? Gıda - hastalık - ilaç döngüsünün çok ötesinde bir amaç olabilir mi bu?
Amaç kutsal kitaplardaki kıyamet alametlerini gerçekleştirmek, İsa'nın yeryüzüne dönüşünü bir an evvel sağlamak olabilir mi? Bush'un arkasına aldığı evanjelistlerin bu amaçları her zaman görünürdü. Bunca kurmaca terör saldırısı, ölümler, katliamlar ve salgınlar, İsa'nın dönüşü için planlanıyor olabilir mi? (Bir tanıdığım, evanjelist komşusunun her depremden sonra cama çıkıp sevinç nidaları attığını söylemişti). İlk bakışta deli saçması gibi görünse de, artık bu yerküre üzerinde duyduğum, gördüğüm hiçbir şey beni şaşırtmayacağından, böylesi komplo teorilerine de dudak bükerek yaklaşmıyorum. Yaşadığımız tüm bu acıların, keşmekeşin, hastalığın ve anlamsız mücadelenin kapısı tek bir şeye; "ulvi" bir amacı gerçekleştirme ülküsüne açılıyor olabilir. Diyeceksiniz ki amaç dünyanın sonunu getirmekse, neden tek bir nükleer bombayla halletmiyorlar? İşin "kitabına" uygun ilerlemesini istiyorlardır belki de, kim bilir...

www.tips-fb.com TwitterTwitter Takip

24 Temmuz 2016 Pazar

Hayatı öylesine yaşamak

Uyarı: Birazdan okuyacağınız yazının içeriği, Türkiye gibi dışarı adım atmanızın bile riskli olduğu bir ülkede lüks gelebilir.

Her zaman anı yaşayamayan bir insan olduğumu söylemişimdir. Küçükken de böyleydi. Bir şey yaparken başka bir şeyi düşünürdüm, sonra o şeyi yaparken de diğer şeyi... Sevdiğim bir şeyi yerken başka bir yiyeceği düşlerdim. Hafta sonu geldiğinde "Pazartesi okul var" stresiyle o iki günü asla değerlendiremezdim, pazartesi sabahı da "Keşke hafta sonunun değerini bilseydim" diye hayıflanırdım. Benim gibi bir insanın mutlu olması tabii ki zor. Ama bu yazımda nispeten "normal" insanlar ve benim gibilerin, günlük yaşam kalitelerini düşüren etkenlere, arayışımızın ne olduğuna ya da olması gerektiğine, mutsuzluğu kendi ellerimizle yaratıp yaratmadığımıza dair sorular soracağım.
Okumayı seven, oturduğunda sıkılan bir insanım. Ya resim çizmem ya da bir şeyler yazmam gerekir illaki. Hiçbirini yapamıyorsam bookmark'ımda biriken makaleleri okurum, notlarımı alırım. O da olmazsa hayal kurarım. Ne var ki bence doğamıza en aykırı şey çalışmak. Günlük rutinini belirleyememek, bazen çocuğunun okuma bayramına gidememek, bebeğinin doğum haftasının gece vardiyasına denk gelmesi (arkadaşımın başına geldi, bebeğini ertesi sabah görebilmişti), hatta dişçiye bile gidememek gibi durumlar ya kendi başımıza ya da tanıdıklarımızın başına gelmiştir. Hayatımızı idame ettirmek için çalışmamız şart, peki lanet ettiğimiz sistemin dışında bir şeyler üretip hayatta kalmak mümkün mü?
Her şeyi kaçırıyoruz, duygularımızı bile... Twitter'da biri çok güzel yazmıştı, "Eskiden insanlar ayrılık acısıyla şiirler yazarmış, biz ertesi gün akbil basıp metrobüse biniyoruz" diye. O kadar güzel açıklıyor ki durumu... Başımıza gelen travmanın olağan süreçlerini bile yaşayamadan herkesin yüzüne zorla gülmeye, her şey yolundaymış gibi davranmaya ve o floresan ışıklarıyla insanın ruhunu solduran ölgün ofislerde fotokopi çekmeye devam ediyoruz. Yediğimiz yemeği de öylesine yiyoruz, doymak için. Vücut alarm zillerini çalmaya başladığında ve bir sorun olduğunun sinyallerini verdiğindeyse çok geç kalınmış oluyor.
"İşkoliğim ben" insanlarını da oldum olası anlamamamışımdır. Kabakulak geçiren kızını evde bırakmak zorunda kaldığını, boynuna taktığı anahtarlıkla eve girdiğini, dolaptaki yemeğini ısıtıp kendi kendine yediğini anlatan sahte Louboutin'li çalışan anneleri... Bunlar bence övgü malzemesi değil, olsa olsa hayat albümüne tek tek eklenecek ve sonuna kadar yaşanması gereken, ıskalanmış anlar. Kendini yaptığı işle tanımlayan, her seferinde yoğun olduğu için kafasını kaşıyacak vakit bile bulamadığını söyleyen insanların hayatlarında büyük bir boşluk olduğunu düşünüyorum. Anlamla, kanla, damarla beslenemeyen, yıldırım düşmüş bir ağaç kavuğu gibi kuru ve kocaman bir boşluk var sanki içlerinde. Sürekli mide spazmları, ülser, akut ishal gibi anksiyete semptomları gösteren bu insanlar, gerçekten o loftlarda, plazalarda mutlu olduklarını düşünüyorlar. "Siz yine iyisiniz. Biz banyo yapamadığımız için karşıdaki berberde yıkatıyoruz saçlarımızı" diyenler, gece yarısına kadar mesai yaptığı için övünenler... Peki bu insanlar ne zaman kitap okuyor? Ne zaman yeni albümleri dinliyor, Instagram'da türlü çeşit filtrelerle fotoğrafını paylaştıkları kedilerini ne zaman seviyorlar? Cevap; hiçbirini yapmıyorlar. Crate & Barrell'dan 400 liraya aldıkları kırlentlerle bezedikleri Mudo kanepelerinde ayda yılda birkaç kez oturuyor, Habitat'tan aldıkları sütun mumlarını sadece fotoğraf çekmek için yakıyorlar. Mutfaklarında yemek bile pişmediği için muhtemelen bütün tencere tavaları sıfır. Ellerine kalan para da gece mesaisinde sipariş ettikleri sushilere ve tatlılara gidiyor zaten. Bir de hiç oturmadıkları evin kirasına... Ama mutlular; çünkü onlar işkolik!
İşi gücü bırakıp bisikletle Tayland'a giden Beyaz Türk kafası da çok suni geliyor bana. Paşa paşa döndüğünde yine aynı işi yapacaksın, üstelik depresyonun da kat be kat artacak. Çünkü alternatif yaşam biçimlerini, insanca, kendi iç sesini dinleyerek yaşamanın da mümkün olduğunu görmüş olacaksın. Oraya yerleşip, oranın yaşam tarzını benimseyenlere sözüm yok. Ama altı aylık, bir yıllık kaçışlar palyatif çözümler.
Bence bizim gibilerin hayatın özünü damıtarak, fakat aynı zamanda kaygısız yaşaması için tek yol; ekip biçtiğin, minimal ve aza kanaat ettiğin bir yaşam tarzı benimsemek. Kastamonu civarında 3 bin liralara araziler var. Ekip biçmeye müsait. Öyle bir yer alıp prefabrik ev dikmek, kendi domatesini, salatalığını yemek, biraz daha palazlanırsan hayvancılık yapmak falan... "Çalışırsan olur" kafasıyla büyüyen Küçük Amerika mağduru millennial akranlarım ne düşünürler bilmiyorum ama birçoğumuz emekli bile olamayacağız. Yani bir huzurevine vakfedecek bir maaşımız bile olmayacak. On beş yıl sonra su savaşları diye bir şey duyacağız, belki mülteci olacağız, bilmiyorum. Ama bu böyle gitmez bence. Sizce?

www.tips-fb.com TwitterTwitter Takip